Amaç ve Kapsam

Gün geçtikçe insanoğlunun yüksek kültür seviyesinin bir göstergesi olan bilimin önemi artmakta ve ülkelerin siyasal ve ekonomik bir güç olmaları yolunda en önemli bir kaldıraç olduğu kabul edilmektedir. Bu bakımdan ülkeler insanlarını bilimsel düşünebilme becerileri yükseltmek, daha fazla insanı bilim alanlarında kariyere yönlendirmek ve bilim alanlarında kariyeri tercih eden bireylerin bilgi ve kabiliyetlerini üst düzeye çekmek için çaba sarf etmektedir. Özellikle batılı ülkeler olmak üzere ülkelerin bu vizyon çerçevesinde hareket etmelerinin temel gerekçesi, gençlerin bilim alanlarında kariyere sıcak bakmamalarından kaynaklanmaktadır. Gelişmiş batılı ülkeler başta olmak üzeri birçok ülkedeki gençlerin bilim alanlarında kariyer yapma eğilimleri düşüktür. Ülkemizde de temel bilimlere başta fizik ve kimya bölümleri olmak üzere birçok temel bilim alanlarına gençlerin ilgisi azalmakta ve kayıt oranı giderekte azalmaktadır. Haata birçok üniversitesinin fizik bölümü lisans kontenjanları boş kalmaktadır. On yaşındaki çocukların çoğunun bilime karşı olumlu tutuma sahip olmalarına rağmen (Sturman, Ruddock, Burge, Styles, Lin, &Vappula, 2008), yıllar geçtikçe ve özellikle de ortaokula geçiş sırasında bilime karşı olan ilgilerinin azaldığı (Hutchinson, Stagg & Bentley, 2009; Osborne, Simon & Collins, 2003; Archer vd., 2010; White & Harrison, 2012; Cerinsek vd., 2013) ve ilerleyen eğitim hayatı boyunca sürekli azalan sayıda öğrencinin fen derslerini seçtiği (Lyons&Quinn, 2010) ya da yaşları ilerledikçe ileride bilimle ilgili meslek seçmek istemedikleri (Jenkins& Nelson, 2005) ileri sürülmüştür.

Genç neslin bilim alanlarına ilgisinin azalmasının temel nedeni bilim kimliği oluşturamamalarıdır (Carlone ve Johnson, 2007). Bireyin bilim kimliği geliştirmesinin temelinde bireyin bilim alanlarındaki başarımları temelinde kendini bilim insanı olarak görmesini sağlamak yatmaktadır. Bireyin kendini bilim insanı olarak görmesini ise, bireyin bilim ve bilim insanına yönelik sahip olduğu algısı etkilemektedir. Özellikle bireylerin sahip oldukları bilim insanı imgelerine odaklanan She (1998), bireylerin bilim insanını kel, gözlüklü, laboratuar önlüklü, laboratuarda kimyasal araç gereçlerle tek başına devamlı çalışan bir insan olarak imgelediklerini ve bu imge nedeniyle bilim ve bilim insanına yönelik olumsuz tutum geliştirdiklerini ileri sürmüştür.

Genç neslin bilim ve bilim insanına yönelik gerçekçi bir imgeye sahip olmasını sağlayarak onlara bilim kimliği kazandıracak olan aktörler fen bilimleri öğretmenleridir. Fen bilimleri öğretmenlerine bu önemli misyonun yüklenmesinin temel nedeni, fen öğretiminin en genel ifade ile “Bireyleri fen okuryazarı olarak yetiştirmek” yönündeki misyonudur. Daha özelde ifade edilecek olursa fen öğretiminin, “Bilimin ortaya koyduğu bilimsel bilgileri öğrencilere kazandırmak; bilimsel faaliyetlerin nasıl yürütüldüğüne yönelik farkındalık kazandırarak, öğrencilere bilimsel süreç becerileri kazandırmak; bilime karşı olumlu tutum geliştirmelerini sağlamak; bilimsel faaliyetlerde yer almaları için öğrencileri cesaretlendirmek” yönündeki misyonudur. 2018 yılında Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yürürlüğe konulan Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı’nın yukarıda belirtilen noktaları dikkate alınarak geliştirildiği dikkati çekmektedir. Bu misyon Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı amaçlarında şu şekilde ifade edilmiştir;

1. Astronomi, biyoloji, fizik, kimya, yer ve çevre bilimleri ile fen ve mühendislik uygulamaları hakkında temel bilgiler kazandırmak,

2. Bilim insanlarınca bilimsel bilginin nasıl oluşturulduğunu, oluşturulan bu bilginin geçtiği süreçleri ve yeni araştırmalarda nasıl kullanıldığını anlamaya yardımcı olmak,

3. Fen bilimleri ile ilgili kariyer bilinci ve girişimcilik becerilerini geliştirmek (MEB, 2018).

Fen bilimleri dersi öğretim programının genel amaçlarında bilim insanlarının ihtiyaç duyduğu en önemli nitelikler olan bilimsel düşünebilme (bilimsel süreç becerileri), teorik bilgi ve bilime yönelik olumlu tutum ve motivasyona sahip olma niteliklerine vurgu yapıldığı dikkati çekmektedir. Bu amaçların gerçekleştirilmesindeki temel actor fen bilimleri öğretmenleridir ve geleceğin bilim insanlarını bilgi ve beceriyle donatmak ve bilim ve bilim insanına yönelik farkındalıklarının yükselterek onları bilim alanlarına kariyere teşvik etmek fen bilimleri öğretmenlerinin en temel görevleridir. Fen bilimleri öğretmenlerine yüklenen bu misyon çerçevesinde bu projenin amacı şu şekilde belirlenmiştir;

Projenin Amacı

Bu projenin amacı fen bilimleri öğretmen adaylarının ortaokul öğrencilerinin basmakalıp bilim ve bilim insanı algılarını revize etmelerine olanak sağlayacak ve dolayısıyla bilim alanlarında kariyere cesaretlendirecekleri teknolojik uygulamalar ve öğretim yaklaşımları/etkinlikleri hakkında farkındalıklarını yükseltmektir. Projenin özelde ise amacı araltırmada yürütülecek etkinliklerin fen bilimleri öğretmen adaylarının bilim insanı imgeleri ve bilim ve bilim insanı öğretimi yapan öğretmen imgeleri üzerine etkisini irdelemektir.  

Bu amacı gerçekleştirmek için aşağıda teknolojik uygulamalar ve öğretim yaklaşımları temelinde projenin kapsamı belirlenmiştir.

Projenin Kapsamı

  • Bilim Kariyer Eğilimini Etkileyen Faktörler
  • Kavramsal Değişim Metinleri ile Bilim İnsanı Farkındalığı
  • Drama ile Bilim İnsanlarını Canlandırıyorum
  • Artırılmış Gerçeklik Uygulamaları ile Bilim İnsanı Öğretimi
  • Basmakalıp Bilim İnsanı Belirteçleri Temelinde İkilemler
  • İnfografikler ile Bilim İnsanı Farkındalığı
  • Bilim Müzelerinde Sanal Tur ile Bilim İnsanları
  • Animasyonlar ile Bilim İnsanlarını Fark Ettirebiliyorum
  • Bilim İnsanı Temelli Eğitsel Oyun Tasarlıyorum
  • Basmakalıp Bilim İnsanı Belirteçleri Temelli Argümantasyon
  • Sanal Gözlük Yapıyorum
  • Kavram Karikatürleri ile Bilim İnsanı Farkındalığı
  • Sanal Gerçeklik Uygulamaları ile Bilim İnsanı Farkındalığı
  • Bilim İnsanı Kavramı Odaklı Kavram Haritaları ile Öğretim
  • Sorgulayıcı Öğretim Yaklaşımı Temelli Bilim İnsanı Algılarını Değiştirme
  • QR Kod Uygulamaları ile Bilim İnsanı Farkındalığı
  • Tahmin-Açıklama-Sunma-Değerlendirme Yaklaşımı ile Bilim İnsanı Öğretimi